De afgelopen weken stond de zogenoemde novelle bij de Asielnoodmaatregelenwet volop in de belangstelling. Met zo’n novelle probeert de regering, meestal op verzoek van de Eerste Kamer, een wetsvoorstel nog aan te passen voordat erover gestemd wordt. Maar hoe komt een wet eigenlijk tot stand? Wie mag een voorstel indienen, tot wanneer kan het nog worden gewijzigd en kan het worden ingetrokken?
Overigens is het proces om tot een Grondwetswijziging over te gaan weer anders. Dat komt in dit artikel niet aan bod.
Van idee tot wetsvoorstel
Een nieuwe wet begint bij de politiek. Dat kan op twee manieren: 1) de regering maakt een wet (voorbereid door de ministeries) of 2) de Tweede Kamer dient een wetsvoorstel in.
Ad 1. Vanuit de regering
Als de regering een wet wil indienen, dan gaat daar heel wat aan vooraf: overleggen over wat het beleid moet zijn, uitvoeringstoetsen, interdepartementale overleggen etc.). Dat leidt dan tot een concept wettekst. Vaak vindt er daarna een internetconsultatie plaats: burgers, bedrijven en organisaties kunnen dan reageren.
Na eventuele aanpassingen bespreekt de ministerraad het voorstel. Het kan zijn dat er eerst nog ambtelijk overeenstemming moet worden gezocht of dat een ministeriele commissie er iets van moet vinden. Als de ministerraad uiteindelijk akkoord is, wordt advies gevraagd aan de Raad van State. Daarna kan het wetsvoorstel met het advies van de Raad van State en een reactie op het advies worden ingediend bij de Tweede Kamer.
Formeel dient de Koning namens de regering het wetsvoorstel in bij de Tweede Kamer. Dat gebeurt via een koninklijke boodschap, nr. van de Kamerstukken van de Tweede Kamer; het wetsvoorstel zelf is nr. 2 en nr. 3 is de toelichting op het wetsvoorstel.
De behandeling start dus altijd met minstens deze drie documenten.
Ad 2. Tweede Kamer
Daarnaast kan ook de Tweede Kamer zélf het initiatief nemen. Volgens artikel 82 Grondwet mag de Tweede Kamer ook een wetsvoorstel indienen. Eén of meer leden maken dan het voorstel “aanhangig” bij de Kamer met een toelichting. Ook zij stemmen dit wetsvoorstel vaak van te voren af met een beleidsdepartement, uitvoerende organisaties en maken hierbij ook gebruik van het Bureau Wetgeving van de Tweede Kamer.
De Tweede Kamer: politieke afwegingen
De Tweede Kamer speelt een centrale rol in het wetgevingsproces. Het wetsvoorstel wordt besproken, er wordt gedebatteerd, er kunnen wijzigingen komen op het wetvoorstel (zowel vanuit de regering als vanuit het parlement). Over wijzigingen vanuit de regering wordt niet afzonderlijk gestemd.
Tot aan de stemming in de Tweede Kamer kan het voorstel nog worden gewijzigd (artikel 84 Grondwet). Na de stemming ligt de tekst vast; wordt het met een meerderheid aangenomen dan gaat het naar de Eerste Kamer.
De Eerste Kamer: laatste controle
De Eerste Kamer beoordeelt een wetsvoorstel niet op politieke wenselijkheid, maar op kwaliteit, uitvoerbaarheid en verenigbaarheid met andere wetgeving. De senaat kan geen amendementen meer indienen, maar alleen goedkeuren of verwerpen (artikel 85 Grondwet). Indien er toch nog iets moet worden gewijzigd in een wetsvoorstel dat bij de Eerste Kamer ligt, moet er een nieuw wetsvoorstel komen: een novelle. Zo hoeft men het oorspronkelijke voorstel niet in te trekken, want dat kan enkel totdat de Eerste Kamer heeft gestemd over het wetsvoorstel.
Bekendmaking
Na goedkeuring door beide Kamers wordt de wet bekrachtigd door de Koning en de verantwoordelijke minister (artikel 87 Grondwet). Daarna volgt publicatie in het Staatsblad – het officiële moment waarop een wetsvoorstel wet wordt.
Conclusie
Dit was in vogelvlucht en er zijn nog veel meer aspecten aan wetgeving dan hier is besproken. De twee Kamers doen dus ook een andere toets. Soms loopt dit nog wel eens door elkaar, maar het zorgt er over het algemeen wel voor dat ieder aspect van een wetsvoorstel wordt meegewogen. Dat neem wel enige tijd in beslag.
Voor hen die het leuk vinden, kan bij de wetgevingskalender worden gekeken welke wetsvoorstellen er zijn en waar die op dit moment liggen het wetgevingsproces.
Heeft u als overheidsorganisatie hulp nodig met het maken van regelgeving (wetten, verordeningen, AMvB’s, regelingen etc.)? Onze adviseurs hebben ook ervaring op het gebied van regelgeving.
Geef een reactie